zkv 244 23/11/13: KWARTS

Het is vooralsnog onduidelijk hoe precies onze menswording geschiedde.

Zeker is onderhand wel dat het uitvinden en maken van gereedschap van groot belang was en is.

Duizenden, nee, tien-duizenden jaren voldeed een vlijmscherp “genapte” (uit het Engels) vuurstenen werktuig aan alle vereisten van de overleving. Doorheen de ganse prehistorie was er nauwelijks enige behoefte om aan het originele ontwerp van stenen pijlpunt, priem, schraper of aks te sleutelen. (Don’t mess with the car while it’s still going?)

Was dat simpel een kwestie van: zolang functies niet veranderen blijven vormen hetzelfde?

Zou je denken, ja…

Bij recent onderzoek naar de oudste bewoning van de mens op aarde (Blombos Cave, Zuid Afrika, waarschijnlijk toch tot 50.000 jaar oud) kwamen behalve scheepsladingen parelmoerschelpen, want het waren strandjutters, ook in de verschillende tijdlagen sporadisch kleine stukjes transparante of witte kwarts tevoorschijn, afslagen van werktuigproductie..

Nu weet iedere archeoloog dat kwarts zich uitzonderlijk moeilijk laat bewerken. Het is  weerbarstig materiaal, wat op onvoorspelbare wijze breekt wanneer je er vorm aan wil geven. Je moet van goed huize komen als werktuigbouwkundige-avant-le-lettre om er ook maar iets fatsoenlijks van te fabrieken. Dus: waarom kozen ze, soms, voor moeilijk, terwijl makkelijk zo voor de hand lag? Vuursteen genoeg in de buurt.

Een theorie, (Sven Ouzman, 1998, Pretoria University ZA) houdt het erop dat in deze alles draait om licht:

Het letterlijke licht van mensenvuur in het oerduister van de wildernis.

Het godenlicht van de voorouders die als sterren schitteren aan de hemel.

Het licht als spoor waarlangs de sjamaan in trance zijn weg vindt in en uit de andere wereld waar dieren en mensen hetzelfde zijn en elkaar raad geven. .

Ze maakten hun werktuigen uit kwarts omdat het vonkte, licht gaf, en daarmee vertrouwen in de toekomst schiep.