zkv 49: Zelven

Dichteres, kokkin, cultuurfilosofe en verrukkuluke columniste Marjoleine de Vos had het in de NRC over “zen worden”. En wel tijdens het peultjes schillen, garnalen pellen, of walnoten ontvliezen, (kwistnie dattie dingen “vliezen” hadden!) al dat saaie voorbereidende werk, dat nu eenmaal gedaan moet worden, wil de geniale kok aan de ware kookKunst kunnen beginnen.

Dit voor de meeste stervelingen nogal geestdodende werk vergeleek zij met schilderen (huis- welteverstaan). Voordat je kan gaan aflakken moet de zaak eerst vele uren geschuurd, gestopverfd, gegrond, geplamuurd en weer geschuurd worden.

De professionals in het huisschildervak, en mijn vader J.M.C.Kars – zaliger, was er zoeen, noemen al dat geploeter vooraf het “echte”schilderen. Aflakken is natuurlijk leuk, maar als je al het voorwerk niet grondig en met zorg en aandacht hebt gedaan, is uiteindelijk aan het hele schilderen  geen eer te behalen.

M wilde die “redelijk eentonige” en “redelijk langdurige” arbeid beschouwen als een oefening in zen. “Elke gedachte aan het (eind)doel loslaten. Opgaan in wat je doet. Alleen het doel zelf zijn”.

Haar beloning is (frappant!) “rust in het hoofd”, met als kroon op deze zen-wording: “het gedachteloos ervaren van een kalme vrede”.

Als ik dat lees ben ik meteen weer aangeland bij de leeuwerik van dichter/priester Gerald Manly Hopkins: De leeuwerik, die hoog boven het rijpe koren uitstijgt en zingt en zingt en zingt. Het kleine onogelijke vogeltje, dat, zoals de mensenziel zou kunnen doen, zuiver zichzelf aan het zijn is; doelloos, redenvrij, “zelvend”, oplossend in een eindeloos neutraal blauw zwerk. (Om even in de 19de eeuwse Romantische terminologie te blijven).

Diezelfde dag kocht ik, ter voorbereiding op mijn reis naar China, bij Van Ginkel op de Bilderdijkstraat een paar tubetjes acquarelverf, o.a. Scheveningenblauw (het mooiste blauw op aarde, vind ik). Omdat ik de kleur op het etiketbandje afgedrukt niet geloofde, draaide ik het tubetje voorzichtig open. Het had te lang in de zon gehangen. De prachtige verf welde gretig over mijn vingers naar buiten: Ze wilde worden…

Nu nog het schilderen zelf.